Kampania wyborcza - ::4lomza.pl:: Regionalny Portal

Zasady i tryb powoływania komitetów wyborczych oraz sposób zawiadamiania Państwowej Komisji Wyborczej w przypadku wyborów samorządowych został określony w Ustawie z 16 lipca 1998r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw – dalej ordynacja wyborcza – (Dz. U. z 2003r. Nr 159, poz. 1547 ze zm.) w rozdziale 10a.

Czas kampanii

Kampania wyborcza - zgodnie z art. 65 ust. 1 ordynacji wyborczej – rozpoczyna się w dniu ogłoszenia rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów o zarządzeniu wyborów. Tak więc teoretycznie nikt kampanii wyborczej przed ogłoszeniem wyborów prowadzić nie powinien. Ordynacja wyborcza także w przywołanym wcześniej art. 65 wskazuje, że kampania wyborcza powinna być zakończona 24 godziny przed dniem wyborów.

Czas kampanii wyborczej to czas wzmożonej agitacji i aktywności wielu polityków. Większość z nich wówczas chce przekonać nas – wyborców do tego, by głosować. Wielu chwali się, że wie jak uleczyć państwo i przyczynić się do wzrostu gospodarczego. Czy w związku z tym – co mówi ordynacja wyborcza – działania podjęte jeszcze przed ogłoszeniem przez premiera daty wyborów są nieważne?

Dylematy moralne i prawne

Pytanie postawione na początku marca, gdy w mediach można usłyszeć, że poszczególne partie inaugurują kampanię samorządową może zmusić do zastanowienia nad legalnością działań. A ponieważ premier nie ogłosił jeszcze zarządzenia, w którym wskazywałby termin wyborów samorządowych, to z prawnego punktu widzenia agitację przedwyborczą należałoby uznać za nieważną z mocy prawa – zgodnie z zapisem zdania drugiego art. 65 ust 1a, które wyraźnie wskazuje, że czynności podjęte przed tym terminem (chodzi o termin zarządzenia wyborów – przypis autora) są nieważne.

Z drugiej strony jednak większość wypowiedzi i działań polityków można by kwalifikować jako działania związane z kampaniami wyborczymi, i wcale nie potrzebne do tego jest zwoływanie konwencji i spotkań wyborczych, na których inauguruje się kampanie wyborcze. Takie spotkania zwoływane po to by zwiększyć możliwości wypromowania i nagłośnienia przez media działań partii i ugrupowań politycznych mają na celu przyciąganie jak najszerszej uwagi. Trudno zatem mówić o nieważności takich działań, skoro ich skutkiem jest realne rozpoczęcie walki politycznej, która wybiega poza ramy prawne i zagłębia się w polityce.

Nawet jeżeli zebrałby się jakiś sąd, który chciałby unieważnić inaugurację kampanii wyborczej jeszcze przed ogłoszeniem przez premiera terminu wyborów, to czy orzeczenie unieważniające przyniosłoby zamierzony skutek? Prawdopodobnie orzeczenie unieważniające inaugurację kampanii przyczyniłoby się do wypromowania opcji politycznej lub partii, która kampanię rozpoczęła. Politycy takiego ugrupowania mieli by wówczas możliwość ponownego rozpoczęcia kampanii wyborczej w momencie ogłoszenia przez premiera terminu wyborów, a media z pewnością ten proces mocno by nagłośniły. Tak więc przepis ważny, choć w tym wypadku martwy – właściwie wykorzystany mógłby przyczynić się do wypromowania wielu działań politycznych, o których i tak na co dzień wiele słyszymy. Ponadto nawet jeśli sąd potwierdziłby orzeczeniem nieważność działań podjętych przed ogłoszeniem terminu wyborów samorządowych, to trudno byłoby wymazać z pamięci delegatów i zwolenników tego, co usłyszeli na konwencji lub inauguracji kampanii wyborczej. Tak więc nieważność działań odnosiłaby się tylko i wyłącznie do stanu prawnego, który nie musi mieć wpływu na wyniki wyborów.

Komitet wyborczy

Komitety wyborcze powołuje się przede wszystkim w dwóch celach. Pierwszym jest zgłoszenie kandydatów, którzy wystartują w wyborach, a drugim jest prowadzenie kampanii wyborczej.

Zgodnie z przepisami ordynacji wyborczej, komitety wyborcze mogą być powoływane przez partie polityczne i koalicje partii politycznych, stowarzyszenia i organizacje społeczne oraz przez wyborców. O powołaniu komitetu wyborczego, by uprawomocnić jego działania należy do Państwowej Komisji Wyborczej (dalej PKW) złożyć zgłoszenie o powołaniu komitetu wyborczego. Wówczas, jeżeli zawiadomienie spełnia warunki określone w ustawie, PKW w terminie 3 dni postanawia o przyjęciu zawiadomienia. W przypadku, gdy zawiadomienie zawiera błędy, wówczas w terminie 3 dni powiadamia się pełnomocnika komitetu wyborczego i wzywa do usunięcia braków. Jeśli braki w terminie trzech dni zostaną usunięte, wówczas nie ma przeciwwskazań do przyjęcia zawiadomienia przez PKW o powołaniu komitetu wyborczego.

Pojawia się jednak kolejne pytanie, czy powołanie komitetu wyborczego zanim premier ogłosi termin wyborów jest niezgodne z prawem i czy wówczas PKW może odmówić rejestracji komitetu wyborczego utworzonego przed tym terminem? Taki problem rozwiązywany był w przez Sąd Najwyższy, który w składzie siedmiu sędziów (S.A. III SW 27/02 opubl. OSNP 2003/4/88) 18 września 2002r. postanowił, że utworzenie komitetu wyborczego wyborców przed dniem ogłoszenia rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów o zarządzeniu wyborów nie jest sprzeczne z ustawą z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich i nie uzasadnia odmowy przyjęcia przez Państwową Komisję Wyborczą zawiadomienia o utworzeniu takiego komitetu na podstawie art. 64h ust. 2 Ordynacji. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazywał, że stanowisko PKW o odmowie przyjęcia zawiadomienia nie było trafne (PKW stwierdziła, że powołanie komitetu wyborczego przed dniem ogłoszenia terminu wyborów było nieważne i w związku z tym odmówił komitetowi wyborczemu przyjęcia zawiadomienia o powołaniu komitetu wyborczego). Sąd wskazał, że z powołanego przepisu art. 65 ust. 1a wyraźnie wynika, że wymienione w nim podmioty, w tym komitety wyborcze, mogą wykonywać czynności określone w ustawie od dnia ogłoszenia rozporządzenia. Oznacza to, że ustawodawca dopuszcza istnienie komitetów już w tym momencie. Wynika stąd, że komitety te mogą powstać przed dniem ogłoszenia rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów o zarządzeniu wyborów. Powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w przepisach o tworzeniu komitetów wyborczych. Sąd wskazał, że przepisy te nie zawierają ograniczeń (zakazu) powołania komitetu przed datą ogłoszenia rozporządzenia, przewidują jedynie rygory czasowe co do zawiadomienia komisarza wyborczego o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców. I tak zgodnie z przepisami ordynacji wyborczej zawiadomienie może być dokonane w terminie od dnia ogłoszenia rozporządzenia o zarządzeniu wyborów do 50 dnia przed dniem wyborów.

Werdykt wyborczy

Powołując się na wymienione orzeczenie Sądu Najwyższego można stwierdzić, że powoływanie komitetów wyborczych jeszcze przed ogłoszeniem terminu wyborów jest zgodne z prawem i jak wskazano powyżej, nie powinno być przyczyną odmowy przyjęcia przez PKW zgłoszenia o powołaniu komitetu wyborczego.

Jacek Babiel

- tekst opublikowany w z Gazecie Prawnej Nr 122 (1740) poniedziałek 26 czerwca 2006 r.